ریچارد فلونی (ترجمهی عرفان مجیب): گوردون رمزی، سرآشپز مشهور انگلیسی که به درآوردن اشک شرکتکنندگان مسابقات آشپزی تلویزیونی معروف است، وقتی رستوران شعبهی لندنش دو ستارهی میشلن از دست داد به گریه افتاد.
وقتی به رستورانتان یک ستارهی میشلن تعلق میگیرد یعنی شما به عنوان سرآشپز به بالاترین مدارج آشپزی رسیدهاید. اگر دو ستاره بگیرید معنیاش این است که رستورانتان فوقالعاده است و سه ستاره یعنی رستورانتان ارزش این را دارد که مشتریان به خاطرش سفر کنند.
دقیقاً به همین دلیل آخر است که برادران میشلن، آندره و ادوارد در سال ۱۹۰۰ راهنمای میشلن را راهاندازی کردند. این کارآفرینان فرانسوی ۱۱ سال قبل کمپانی لاستیکسازیای تأسیس کرده بودند و به نظرشان ارزشگذاری رستورانها و هتلها باعث میشد رانندگان محدود آن دوران به سفرهای بیشتر و رانندگی بیشتر تشویق شوند. رانندگی بیشتر هم طبعاً با خرید لاستیک بیشتر و سود بیشتر برای کمپانی مترادف است.
بله، میشلنی که حالا پس از یک قرن چنان قدرت دارد که باعث به وجود آمدن یا ویران شدن رستورانهای لوکس در سراسر جهان شود در واقع همان میشلنی است که لاستیک خودرو تولید میکند. تونی فولادپور، مدیر روابط عمومی شرکت میشلن در آمریکای شمالی، در این رابطه به وبسایت بیزینس اینسایدر میگوید، «این فعالیت جنبی مطمئناً به عنوان هالهای دور سر برند لاستیکسازی عمل کرده و وجههی شرکت را ارتقا داده. چون خود لاستیک عملاً محصول جذابی نیست.» فولادپور اضافه میکند، «میشلن به عنوان برندی ممتاز و باکیفیت شناخته میشود و به باور خیلیها راهنمای میشلن کتاب مقدس شکمچرانهای عالم به حساب میآید.»
در اوایل قرن بیستم، زمانی که برادران میشلن تصمیم گرفتند این راهنما را برای نخستین بار منتشر کنند، تنها حدود ۲ هزار خودرو در فرانسه وجود داشت، دولت هنوز یک سیستم جادهای گسترده ایجاد نکرده بود و رانندگان مجبور بودند بنزین مورد نیازشان را از داروخانههای منتخب تهیه کنند.
برادران میشلن مصمم بودند خودروی شخصی را از وسیلهای لوکس که رانندگان را در روزهای تعطیل به پیکنیک میبرد به وسیلهای مرسوم برای طی مسافتهای طولانی تبدیل کنند. به همین منظور، کتابچهی راهنمایی تهیه کرده بودند که به فهرستبندی هتلها، مکانیکها و فروشندگان بنزین در سراسر فرانسه میپرداخت. به گفته صاحبان کمپانی، آنها حتی تا آنجا پیش رفته بودند که برای کمک به مسافران تابلوهای جادهای نصب میکردند.
با توسعهی شرکت، کتابچهی راهنمایشان نیز به طرز چشمگیری رشد کرد. در نتیجه، کمپانی توانست نسخههای مخصوص هر کشور را در سراسر اروپا راهاندازی کند. این نسخهها به اندازهای محبوب شدند که برادران میشلن در سال ۱۹۲۰ تصمیم گرفتند بابت کتابچههایشان از مشتریان پول بگیرند. در سال ۱۹۲۶، این راهنما پا به عرصهای گذاشت که به شهرت و گسترشش کمک شایانی کرد: صنعت رستورانهای لوکس. پنج سال بعد، سیستم سه ستارهی میشلن نیز معرفی شد.
راهنمای میشلن، که اکنون در ۲۴ کشور در چهار قاره فعالیت میکند برای منتقدانی که با آن همکاری میکنند و خود کمپانی آنها را «بازرسان» می نامد، بسیار مورد احترام است. بازرسان افراد ناشناسیاند که اجازه ندارند با خبرنگاران مصاحبه کنند. فولادپور میگوید که همهی این افراد سابقهی درخور توجهی در آشپزی دارند و بسیاری از آنها سرآشپزهای بازنشستهاند. همه این بازرسان باید پیش از آغاز به کار دورهی آموزش رسمی راهنمای میشلن را در فرانسه پشت سر بگذارند. برخلاف بسیاری از منتقدان مرسوم غذا، آنها هنگام غذا خوردن یادداشت برنمیدارند و اغلب قبل از رسیدن به نتیجهی قطعی، چندین بار از یک رستوران دیدن می کنند.
شهرت بالای میشلن، به ویژه در اروپا، همواره با حرفوحدیثهای بسیاری همراه بوده. مثلاً زمانی که بازرس سابق فرانسوی، پاسکال رِمی، در سال ۲۰۰۴، کتاب «بازرس پشت میز مینشیند» را منتشر کرد هیاهوی زیادی به وجود آمد، زیرا از این شغل به عنوانی فعالیتی در انزوا، کمدستمزد و فاقد استانداردهای قوی یاد کرد. میشلن ضمن رد این اتهامات، بهصراحت اذعان کرد که کار بررسی ناشناس رستورانها آنقدرها که برخی فکر میکنند باشکوه نیست.
میشلن همچنین به جانبداری از ابرکمپانیهای فرانسوی متهم شده است. اما مایکل الیس، مدیر بینالمللی راهنمای میشلن میگوید که تنها کافی است نگاهی به آخرین ستارههای انتخابی بیندازیم تا متوجه شویم که این اتهام نارواست است.
فولادپور میگوید راهنمای میشلن تنها بخش کوچکی از یک کمپانی بزرگ است و به جای سودآوری، بیشتر ابزاری برای برندسازی و راهی برای ساختن سنتهایی است که ریشه در باورهای بنیانگذاران شرکت دارد. این راهنما از سال ۲۰۰۵ در ایالات متحده شروع به کار کرد، از شهر نیویورک شروع شد و سپس به شیکاگو و سانفرانسیسکو رسید.